Jeugdliteratuur: 13 Minutes van Sarah Pinborough

In 13 Minutes van schrijfster Sarah Pinborough volgen we enkele schoolgaande meisjes met herkenbare tienerproblemen, zoals populariteit, relaties en feestjes, vaak leidend tot de nodige drama's. 

Natasha, verder in het verhaal Tasha genoemd, wordt wakker in het ziekenhuis. Ze is in het ijskoude water van een rivier beland die door de stad stroomt en is 13 minuten dood geweest. Ze herinnert zich aanvankelijk niets meer en probeert gaandeweg de gebeurtenissen die aan het voorval voorafgingen te reconstrueren met behulp van een aantal van haar vriendinnen. Al snel blijkt er kwaad opzet in het spel te zijn en worden een aantal mensen, die haar soms nauw aan het hart liggen, verdacht. 

Voordat ik het boek ter hand nam, las ik uit nieuwsgierigheid een aantal online reviews. Al snel viel me op hoezeer het verhaal lezers verdeelt: sommigen houden ervan en prijzen het boek de hemel in, terwijl anderen zich dermate aan het boek storen dat er nauwelijks ruimte is voor nuance. Met een mix van hoopvolle verwachting en enige terughoudendheid sloeg ik de eerste pagina van het boek open. 

Ik bevind me in het dunbevolkte gebied van lezers die noch een uitgesproken voorkeur, noch afkeur hebben voor het boek. Hoewel ik de kritiek van de sceptici niet helemaal onderschrijf, sluit ik me op enkele punten wel bij hen aan. Het boek bevat vooral vlakke personages die sterk aan stereotypen voldoen: mean girls die hun status proberen te behouden door roddels te verspreiden, de focus leggen op uiterlijk, oppervlakkig en competitief zijn. Daartegenover staat een protagonist die aanvankelijk op eenzelfde manier wordt geportretteerd. Pas aan het einde van het boek krijgt dit personage plotseling meer diepte, die nauwelijks tot niet organisch is opgebouwd. Als thrillertechniek werkt dit prima, maar tijdens het lezen van het boek voelde het voor mij aanvankelijk ongekunsteld en onrealistisch aan. De karakterontwikkeling wordt zonder voorafgaande opbouw ineens aan de lezer gepresenteerd en neemt meteen ook extreme vormen aan. 

Toen ik het boek eenmaal had weggelegd, en alles langzaam bezonken was, zag ik echter hoe vernuftig het verhaal in elkaar zat. Met elke terugkerende gedachte groeide mijn bewondering voor de manier waarop het zich had ontvouwd. 

Het boek is fragmentarisch geschreven, waar ik persoonlijk even aan moest wennen. Zonder voorkennis van de personages begint de schrijfster meteen aan het verhaal. Ik had het gevoel dat ik tijdens het lezen van de eerste pagina's moest hollen om bij te benen en mee te zijn met wat er al gebeurd was en te begrijpen hoe de verhoudingen tussen de personages lagen. Ook hier miste ik een organische opbouw. Dit wordt mede veroorzaakt door het feit dat het verhaal verteld wordt aan de hand van sms-berichten, dagboekfragmenten, onderzoeksrapporten van de politie en verslagen van verhoren van getuigen en verdachten die sprongen maken in de tijd.

Mijn laatste aandachtspunt betreft het middenstuk. Daar zakt het tempo merkbaar: scènes van feestjes, schooldagen en dagelijkse beslommeringen voelen minder noodzakelijk voor de voortgang van het verhaal. Met ruim 350 pagina’s is het bovendien een stevig boek dat sommige jongeren kan afschrikken. Naar mijn gevoel had het verhaal met aanzienlijk minder pagina’s evenveel impact gehad; een compactere versie zou voor jonge lezers wellicht toegankelijker en aantrekkelijker zijn. 

In het boek worden onderwerpen zoals ontluikende seksuele relaties, drugsgebruik en coming of age aangeraakt, maar op een niet-belerende manier. Bij sommige personages krijg je een inkijk in hun overpeinzingen en zie je een beperkte innerlijke evolutie ontvouwen, terwijl anderen juist aan de oppervlakte blijven, waarbij ontwikkeling nauwelijks tot niet merkbaar is. 

Kortom: een meeslepend boek voor jongeren uit de tweede en derde graad van het middelbaar onderwijs, maar niet voor tere zielen. Het is spannend, psychologisch uitdagend en vooral op het einde erg donker, waardoor het verhaal toch indruk maakt, ondanks het feit dat de meeste personages iets te weinig diepgang hebben.